Fort Kosmač

Fort Kosmač, zlokalizowany w pobliżu miejscowości Brajići w Czarnogórze, był najdalej wysuniętą na południe twierdzą Cesarstwa Austro-Węgierskiego, zbudowaną w latach 40. XIX wieku jako część systemu fortyfikacji w rejonie Zatoki Kotor. Jego strategiczna lokalizacja pozwalała na kontrolowanie drogi między Budwą a Cetynią, a fort miał za zadanie chronić granice między Austro-Węgrami, Czarnogórą i Imperium Osmańskim. Architektura twierdzy opierała się na precyzyjnie uformowanym wapieniu, a jej projekt umożliwiał obronę w ośmiu kierunkach, z dużymi otworami strzeleckimi oraz półkolistą wieżą zwróconą w stronę morza. Fort Kosmač był garrisonowany przez austriackie wojsko do 1918 roku, a następnie przez wojska włoskie podczas II wojny światowej. Z powodu braku konserwacji obecnie fort jest w zaawansowanym stanie ruiny, z zawalonymi piętrami i zniszczonymi elementami wnętrza, mimo to pozostaje dostępny dla turystów, stając się częścią długodystansowego szlaku turystycznego. W 2005 roku oszacowano koszty przywrócenia fortu do użytku na około 1,7 miliona euro, jednak mimo tego twierdza wciąż jest niedoinwestowana. Interesującym wydarzeniem z historii fortu jest jego atak w 1869 roku podczas buntu klanu Krivošije, kiedy to jego dowódca, Friedrich Merz, został zastrzelony przez miejscowego bohatera, co podkreśla znaczenie fortu nie tylko militarne, ale także kulturowe dla regionu. Inicjatywy dotyczące ochrony fortu rozważają zarówno jego konserwację jako ruinę, jak i przekształcenie w obiekt kulturalny lub hostel, co wskazuje na rosnące zainteresowanie oraz znaczenie tego historycznego miejsca.