Żelazna Rządowa

Żelazna Rządowa to wieś położona w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, w gminie Jednorożec, w otoczeniu Puszczy Zielonej. Jej nazwa nawiązuje do obfitych złóż rudy darniowej, a "Rządowa" odnosi się do gruntów rządowych. Historia wsi sięga czasów przed II rozbiorem Polski. W XVIII wieku wieś posiadała 20 domów, a w XIX stuleciu jej rozwój wciąż postępował; w 1815 notowano 32 domy oraz 173 mieszkańców. W okolicach Żelaznej Rządowej miały miejsce istotne wydarzenia historyczne, w tym bitwa w czasie powstania styczniowego oraz działalność Armii Krajowej podczas II wojny światowej, za co mieszkańcy odegrali istotną rolę, w tym współpracując z wywiadem radzieckim. Znalezienie się w obrębie różnych administracji wpłynęło na tożsamość wsi; była ona zarówno Królewska, jak i Państwowa. Architektonicznie wieś zachowała drewniane domy kurpiowskie, wpisane do gminnej ewidencji zabytków, oraz elementy małej architektury sakralnej, w tym krzyże i kapliczki. W Żelaznej Rządowej funkcjonuje Koło Gospodyń Wiejskich "Żelaźnianki to Kurpianki", a także ośrodek zdrowia oraz szkoła podstawowa dla dzieci z klas I–III. We wsi znajduje się pomnik kosyniera oraz tablica upamiętniająca bitwę pod Żelazną Rządową, co podkreśla regionalne znaczenie historyczne. Obecność Nadleśnictwa Parciaki i Obszaru Natura 2000 Dolina Omulwi i Płodownicy stanowi dodatkowy atut przyrodniczy regionu. Mieszkańcy Żelaznej Rządowej w przeszłości emigracji do USA oraz Francji, a także wzięli udział w rozwoju lokalnych wspólnot, doceniając swoją tożsamość kulturową i historyczną.