„Leśne kościoły” ewangelickie w Beskidach

Na obszarze Beskidu Śląskiego istnieje wiele miejsc, które pełniły funkcje „leśnych kościołów” dla ewangelików, zwłaszcza w okresie kontrreformacji (około 1654-1709). W związku z ograniczeniami nałożonymi przez władze, ewangelicy odprawiali nabożeństwa w ukryciu, w odludnych lokalizacjach takich jak „Szymków” w Wiśle Bukowej, Zakamień w Nydku, „Spowiedzisko” w Lesznej Górnej, Kamień na Równicy, czy „Do wiary” w Ostrem. Szymków był miejscem nabożeństw w latach 1654-1782, a ostatnie z nich miało charakter dziękczynny za wolność religijną. Obecnie nabożeństwa odbywają się tam od 1983 roku, a od 1988 na stałe w ostatnią niedzielę sierpnia. Zakamień, usytuowany na Czantorii, również był miejscem modlitw do 1709 roku, a dziś odbywają się tam sporadyczne spotkania, przy pamiątkowej tablicy poświęconej ks. Jerzemu Trzanowskiemu. „Spowiedzisko” w Lesznej Górnej z kolei, znane z dawnego źródełka chrzcielnego, stało się miejscem regularnych nabożeństw od 1993 roku. Na Równicy, w popularnym „Kamieniu”, odbywały się nabożeństwa już od XVII wieku, a obecnie uczestniczy w nich liczna społeczność, zwłaszcza podczas Święta Bratniej Pomocy. W Ostrem, gdzie również nie obowiązywały restrykcje, planowane są coroczne nabożeństwa, po wcześniejszym odnalezieniu historycznego bloku skalnego. Stół ołtarzowy „Jan” w Bielsku-Białej oraz leśny kościół w Jaworzu to kolejne ciekawe miejsca, gdzie odbywają się modlitwy i spotkania kulturalne, zazwyczaj w szczególnych okolicznościach. Godula w Ligotce Kameralnej przypomina o zjazdach młodzieży ewangelickiej, a w Łomnej Dolnej odkryto niedawno obelisk symbolizujący te kulturowe i religiousne praktyki. Miejsca te stanowią nie tylko ważny element dziedzictwa kulturowego regionu, ale również przypominają o historii prześladowań oraz walce o wolność religijną, będąc jednocześnie propozycją dla turystów oraz miłośników historii, którzy chcą odkrywać bogate dziedzictwo kulturowe Beskidów.