Cmentarz wojenny nr 123 – Łużna-Pustki

Cmentarz Wojenny nr 123 w Łużnej, zlokalizowany na wzgórzu Pustki, powstał w wyniku bitwy pod Gorlicami w maju 1915 roku, gdzie wojska austro-węgierskie i niemieckie pokonały Rosjan. Po zakończeniu działań wojennych uznano go za miejsce ekumeniczne, łączące żołnierzy różnych narodowości i wyznań, w tym Polaków, Węgrów, Niemców, Rosjan, Ukraińców i Słoweńców. Nekropolia, będąca unikalnym miejscem pamięci, została zaprojektowana przez Jana Szczepkowskiego, a jeńcy wojenni pracowali nad jej budową. W lutym 2016 roku cmentarz został wpisany na listę dziedzictwa europejskiego. Zawiera 912 żołnierzy armii austro-węgierskiej, 65 niemieckich i 227 rosyjskich, a także 46 grobów zbiorowych oraz 829 pojedynczych. Pomnik w kształcie sarkofagu oraz struktura architektoniczna cmentarza, w tym gontyna, stanowią integralną część jego estetyki. Gontyna, zaprojektowana przez Dušana Jurkoviča, była monumentalną drewnianą kaplicą, której oryginalny projekt uległ zniszczeniu w pożarze w 1985 roku. Ceremonie z udziałem mszy odbywały się na cmentarzu do 2014 roku, kiedy to rozpoczęto renowację nekropolii. Obiekt został starannie wyremontowany, a gontyna odbudowana w 2014 roku, przywracając historyczny charakter cmentarza. Ciekawostką jest, że we wnętrzu nowej gontyny znajduje się rekonstrukcja figury Chrystusa dźwigającego krzyż, stworzona na podstawie archiwalnych zdjęć przez lokalnego artystę. Cmentarz stanowi ważne multikulturowe dziedzictwo, pielęgnujące pamięć o tych, którzy oddali życie w czasie I wojny światowej.