Dwór obronny w Czańcu

Dwór obronny w Czańcu, zlokalizowany w województwie śląskim, to XVII-wieczna rezydencja szlachecka, która przez stulecia przeszła wiele transformacji i zmian właścicieli. Początkowo powstał jako renesansowy dwór, a w połowie XVII wieku został przekształcony przez rodzinę Stokowskich w pałacowo-ogrodowe założenie, tworząc centralny dziedziniec i dodając północne skrzydło z kaplicą. W XVIII wieku działał w nim kasztelan oświęcimski Franciszek Czerny-Szwarzenberg, który wprowadził istotne zmiany, w tym zamurowanie arkad na elewacji frontowej i dodanie dekoracyjnego ryzalitu od strony ogrodu. W 1822 roku dwór przeszedł w ręce Habsburgów, którzy zarządzali nim przez ponad sto lat, aż do jego przekazania Polskiej Akademii Umiejętności. W międzywojniu stał się ośrodkiem konferencyjnym, a po II wojnie światowej był wykorzystywany jako kwatera dla mieszkańców okolicznych wsi. Po wielu latach zaniedbania, w 2008 roku nabyty został przez prywatnego inwestora, który rozpoczął renowację budynku. Architektonicznie, dwór to piętrowa konstrukcja z dwiema skrzydłami, otoczona obronnym tarasem z bastejami. Wnętrze zawiera zachowane barokowe elementy, takie jak kaplica z wczesnobarokową sztukaterią oraz portale drzwiowe. Zewnętrzny ogród, z alejkami i starodrzewem, pięknie dopełnia całość. Dwór, mimo że przez lata pozostawał w złym stanie technicznym, był wpisany do rejestru zabytków, co podkreśla jego kulturowe i historyczne znaczenie. Renovacja dworu i adaptacja go do celów mieszkalnych mają na celu przywrócenie mu utraconej świetności oraz zapewnienie mu przyszłości jako ważnego obiektu zabytkowego w regionie. Ciekawostką jest, że granica dwóch województw dzieli teren dworu na dwie części, co stanowiło wyzwanie w zakresie ochrony konserwatorskiej. W 2020 roku ogród wpisano do rejestru zabytków, co dowodzi jego wartości kulturowej i przyrodniczej.