Fort pomocniczy piechoty 49 ½ a „Mogiła”

Fort 49½a „Mogiła” to międzypolowy fort piechoty, zbudowany w latach 1895-1896 w ramach twierdzy Kraków, zlokalizowany w dolinie Wisły i chroniący trakt sandomierski oraz szaniec „Wanda”. Charakteryzuje się spłaszczonym narysem wału, otwartą fosą oraz blokiem koszarowym z bezpośrednim dostępem do wału. W obrębie fortu znajdowały się pomieszczenia sypialne, sanitariaty, a także schrony pogotowia. Obiekt posiadał pancerne wieże obserwacyjne, co świadczy o jego znaczeniu strategicznym. Po zakończeniu I wojny światowej fort stracił na wartości, a w okresie II wojny światowej pełnił rolę koszar niemieckich służb budowy lotnisk. Na przestrzeni lat fort ulegał degradacji, w tym całkowitej niwelacji wału zapola. Jednakże, mimo upływu czasu, fort zachował się w stosunkowo dobrym stanie, a przeprowadzone prace rewitalizacyjne w latach 2014-2019 przyczyniły się do jego renowacji. Szczególną uwagę zwrócono na konserwację elewacji i detali architektonicznych, przywracając historyczny wygląd obiektu. Fort „Mogiła” nie tylko odzwierciedla historię militariów, ale także ma znaczenie kulturowe jako część dziedzictwa Twierdzy Kraków. Obiekt można obecnie podziwiać w Dzielnicy XVIII Krakowa, a jego bliskość do przystanku tramwajowego ułatwia dostęp zwiedzającym. Fort jest także przykładem architektury fortecznej, z kunsztownymi detalami, jak estetyczne nadproża czy boniowane obramienia okien. Stalowe elementy pancerne, choć częściowo zniszczone, wciąż przypominają o jego dawnej funkcji obronnej. Dzięki staraniom lokalnych władz fort zyskuje nowe życie, co jest niezwykle ważne dla zachowania lokalnej historii oraz architektury. Fort „Mogiła” pozostaje nie tylko świadkiem burzliwej historii, ale także jest miejscem, które może stać się punktem wyjścia do odkrywania bogatej przeszłości militarnej regionu.