Kaponiera Kolejowa to samodzielny obiekt fortyfikacyjny wchodzący w skład Twierdzy Poznań, zbudowany w 1872 roku, z przeznaczeniem do osłony linii kolejowych w kierunkach Torunia i Stargardu. Usytuowana pod drogą wylotową od Bramy Berlińskiej, była dobrze przystosowana do prowadzenia ognia, oferując sklepione pomieszczenia dla pięciu dział oraz stanowiska dla strzelców. W ścianach obiektu znajdowały się strzelnice, co podkreśla jego militarne funkcje.
W latach 1968-1973, na miejscu Kaponiery Kolejowej zrealizowano budowę ronda Mikołaja Kopernika z przejściem podziemnym. Choć obiekt został częściowo rozebrany, to wschodnia część kaponiery została zniszczona, a reszta, w tym kazamaty o powierzchni 340 m², pozostała zachowana. Te ostatnie, w okresie II wojny światowej pełniły rolę schronów, a po wojnie zostały przekształcone w magazyn win.
Obecnie Kaponiera Kolejowa znajduje się pod Mostem Uniwersyteckim, a w jej pobliżu zlokalizowany jest przystanek Rondo Kaponiera, służący jako punkt przesiadkowy dla Poznańskiego Szybkiego Tramwaju i będący wygodnym połączeniem z dworcem PKP. Czasy świetności Kaponiery to już historia, ale pozostałości po niej wciąż świadczą o bogatej przeszłości tego miejsca, przyciągając uwagę zarówno mieszkańców, jak i turystów.