Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego

Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego, znajdująca się na granicy wsi Jastrzębik i Złockie w Małopolsce, to unikalny pomnik przyrody nieożywionej, odkryty w 1938 roku przez prof. Świdzińskiego. Jest największą i najwydajniejszą mofetą w Polsce, z powierzchnią około 25 m² oraz wydobyciem gazu szacowanym na 10 m³ na minutę. Gaz, głównie dwutlenek węgla (95%), wydobywa się w formie bąbelków, a jego obecność wpływa na lokalne źródła wód mineralnych, w tym źródło św. Łukasza. Rdzawy odcień wody pochodzi z koloidalnego osadu w wyniku hydrolizy węglanu żelaza, przy udziale bakterii żelazowych. Mofeta jest dobrze zagospodarowana turystycznie; gmina Muszyna zamontowała tablice informacyjne, schodki i kładkę, a także obudowała miejsca wydobycia gazu, nazywane „Bulgotką” i „Dychawką”. Mofeta przyciąga uwagę nie tylko ze względu na swoją unikalną budowę, ale również na zagrożenia, jakie niesie gromadzący się dwutlenek węgla. Gaz, będący cięższym od powietrza, może prowadzić do śmierci owadów i ptaków, a w przeszłości doprowadził do tragicznych przypadków zaduszenia ludzi w zamkniętych pomieszczeniach. Obecnie problem ten został zminimalizowany dzięki modernizacji piwnic. Mofeta im. prof. Henryka Świdzińskiego stanowi więc nie tylko ciekawostkę geologiczną, ale również ważny element lokalnej kultury i historii.