Pomnik Poległych Stoczniowców 1970

Pomnik Poległych Stoczniowców 1970, znany również jako Pomnik ofiar grudnia 1970, to unikalna budowla znajdująca się w Gdańsku, w bliskim sąsiedztwie Stoczni Gdańskiej. Został odsłonięty 16 grudnia 1980 roku, w dziesiątą rocznicę tragicznych wydarzeń, które miały miejsce w grudniu 1970 roku i zakończyły się śmiercią wielu stoczniowców. Pomnik, zaprojektowany przez zespół architektów i plastyków, składa się z trzech imponujących krzyży o wysokości 42 metrów, wykonanych ze stali kwasoodpornej, z zawieszonymi na nich kotwicami. Każdy krzyż waży 36 ton, a kotwice około 2 ton. W dolnej partii monumentu umieszczono płaskorzeźby ukazujące sceny z życia stoczniowców, a na pomniku widnieją cytaty z psalmu 29 oraz fragment wiersza Czesława Miłosza „Który skrzywdziłeś”. Pomnik powstał z inicjatywy Henryka Lenarciaka, przewodniczącego Związku Zawodowego Metalowców, który w 1971 roku sformułował postulat budowy upamiętniającej stoczniowców. Realizacja idei stała się możliwa dopiero po podpisaniu porozumień sierpniowych w 1980 roku, które otworzyły drogę do współpracy różnych środowisk, zbierających fundusze na budowę pomnika. W projekcie udział wzięli znanych polskich artystów, w tym Wojciech Mokwiński i Maria Korpalska. Pomimo prób opóźnienia budowy i zmiany nazwy pomnika przez władze, które chciały uwzględnić również pamięć poległych milicjantów, dzięki determinacji działaczy związku zawodowego, w tym Anny Walentynowicz, udało się zrealizować projekt w pierwotnej formie. Obchody związane z odsłonięciem pomnika były bardzo emocjonalne; towarzyszyło im odtworzenie "Lacrimosy" Krzysztofa Pendereckiego, specjalnie zamówionej na tę okoliczność przez Lecha Wałęsę. Interesującym aspektem był brak udziału prymasa Stefana Wyszyńskiego w ceremonii poświęcenia, co przyczyniło się do podkreślenia unikalności tego wydarzenia. Pomnik nie tylko symbolizuje ofiary wydarzeń Grudnia 1970, ale także stanowi ważny element polskiej historii i tożsamości narodowej, przypominając o walce o wolność i prawdę w trudnym okresie PRL. Pomnik Poległych Stoczniowców jest nie tylko architektonicznym osiągnięciem, ale również ważnym miejscem kulturowym, które przyciąga nie tylko mieszkańców, ale także turystów, pragnących poznać historię Polski i Gdańska.