Pomnik Syreny w Warszawie

Pomnik Syreny, znajdujący się przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie w Warszawie, to monument autorstwa Ludwiki Nitschowej, który powstał na zlecenie prezydenta miasta, Stefana Starzyńskiego. Początkowo planowano stworzenie monumentalnej rzeźby z zielonego szkła o wysokości około 20 metrów, jednak koncepcja ta okazała się zbyt kosztowna i trudna do zrealizowania. Ostatecznie zdecydowano się na brązowy pomnik o wysokości 2,75 m, który odlana została w warszawskim zakładzie Braci Łopieńskich w 1938 roku. Oparcie rzeźby stanowi trójblokowy cokół z piaskowca. Pomnik zyskał popularność dzięki swojemu designowi, przedstawiającemu postać Syreny z uniesionym mieczem i tarczą na tle Wisły, co ma nawiązywać do legendy o symbolu stolicy. Monument został ukończony i ustawiony nad Wisłą w kwietniu 1939 roku, tuż przed wybuchem II wojny światowej. Pomimo braku oficjalnej ceremonii odsłonięcia, prasa warszawska informowała o nowym monumencie. Z czasem pomnik nabrał znaczenia nie tylko jako symbol Warszawy, ale również jako element estetyki wiślanych bulwarów. W czasie okupacji niemieckiej w Warszawie, obydwa pomniki Syreny – ten na Wybrzeżu Kościuszkowskim oraz drugi znajdujący się na Starym Mieście – uniknęły zniszczenia, przetrwały również po upadku powstania warszawskiego, ponieważ znajdowały się w strefie frontowej. Po wojnie monument przeszedł kilka remontów, w tym w 1966 roku i w 1949 roku, kiedy to usunięto drobne uszkodzenia. W pobliżu pomnika wzniesiono zastępczy most saperski nazwany mostem Syreny w 1985 roku, który w 2000 roku zastąpiono stałym mostem Świętokrzyskim. W 2006 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą nadanie Warszawie Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari w 1939 roku. Ciekawostką jest, że pomniejszona kopia pomnika znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego, upamiętniając Krystynę Krahelską, która była modelką do rzeźby. Wydarzeniem kontrowersyjnym było zwandalizowanie pomnika farbą przez aktywistów klimatycznych 8 marca 2024 roku, co zwróciło uwagę na jego znaczenie również w kontekście współczesnych problemów społecznych i ekologicznych. Pomnik Syreny pozostaje więc ważnym symbolem kultury i historii Warszawy, wyrażającym jednocześnie estetyczne wartości oraz znaczenie lokalne stolicy.