Stara Rudówka

Stara Rudówka to wieś w województwie warmińsko-mazurskim, leżąca w powiecie giżyckim, w gminie Ryn, która ma bogatą historię sięgającą XVI wieku. Jej początki datują się na 11 października 1550 roku, gdy Andrzej i Paweł Ziperken otrzymali ziemię na założenie wsi czynszowej. W XVIII wieku Rudówka była znana z wytopu rudy darniowej, a edukację mieszkańców stymulowały lokalne szkoły, w tym szkoła luterańska działająca między 1720 a 1740 rokiem oraz szkoła ariańska z końca XVII wieku, w których nauczano po polsku. Główną częścią wsi jest charakterystyczna ulicówka, otoczona przysiółkami, która zyskała swoją nazwę w wyniku powstania sąsiedniej Nowej Rudówki. W 1663 roku wieś stała się własnością poety i arianina Zbigniewa Morsztyna, który zainwestował w rozwój miejscowości, budując dwór oraz młyn. Stara Rudówka była miejscem synodów braci polskich, co podkreśla jej znaczenie kulturalne w regionie. Po II wojnie światowej wieś doświadczyła dramatycznych zmian, w tym akcji germanizacyjnych, która w 1938 roku zmieniła jej nazwę na Alt-Hammerbruch. W okresie przed 1945 rokiem istniało tu 48 budynków mieszkalnych, z resztkami XVII-wiecznych czarnych kuchni. Po wojnie Rudówka stała się miejscem, gdzie zniknęli Mazurzy, a liczba mieszkańców spadła. Cmentarze w okolicy, w tym miejsca pochówku ofiar II wojny światowej, świadczą o burzliwej historii wsi. Zachowały się także ruiny wiatraka holenderskiego, który był w użyciu do 1946 roku. Przez lata wieś podlegała różnym przeobrażeniom, a w 1976 roku zamknięto ostatnią szkołę podstawową. Dziś Rudówka jest miejscem, gdzie tradycja i historia spotykają się z nową rzeczywistością, a kultura regionalna wciąż pozostaje żywa.