Stary Cmentarz Żydowski w Cieszynie

Stary Cmentarz Żydowski w Cieszynie, zlokalizowany przy ulicy Hażlaskiej, to jedna z dwóch żydowskich nekropolii w mieście, a zarazem najstarsza. Powstał w 1647 roku z inicjatywy Jakuba Singera, założyciela jednego z pierwszych żydowskich rodów w Cieszynie, a jego grunt pierwotnie był własnością rodziny Singerów. W 1785 roku cmentarz sprzedano gminie żydowskiej, zyskując status miejsca pochówków dla lokalnej społeczności. Ostatni pochówek odbył się w 1928 roku, a w 1986 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Obecnie zarządzany jest przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Bielsku-Białej. Cmentarz zajmuje obszar 1,9 ha, jest otoczony murowanym ogrodzeniem i zachowało się na nim ponad 1500 nagrobków, z najstarszymi pochodzącymi z 1686 roku. Architektonicznie, nagrobki wykazują wiele stylów – od prostych stele z piaskowca z późnego XVII wieku po obeliski neoklasyczne czy nowoczesne nagrobki wykonane z granitu. Inskrypcje na macewach są zazwyczaj krótkie, zawierają imię zmarłego oraz daty życia, a także pochwały. W czasach II wojny światowej cmentarz został zamknięty przez okupacyjne władze niemieckie, a po wojnie przeszedł w ręce Kongregacji Wyznania Mojżeszowego, która borykała się z jego dewastacją. Pojawiły się także ciekawe aspekty historyczne: gestapo dokonało w czwórkę egzekucji na terenie cmentarza, a w wyniku działań prowadzonych przez okupantów, wiele macew uległo zniszczeniu. W latach 80. i 90. XX wieku prowadzono prace mające na celu ochronę tego historycznego miejsca, a cmentarz stał się symbolem pamięci żydowskiej w Cieszynie, zachowując unikalne dziedzictwo kulturowe i architektoniczne oraz będąc miejscem refleksji nad historią społeczności żydowskiej regionu. Cmentarz jest nie tylko miejscem pamięci, ale także skarbnicą wiedzy o sztuce sepulkralnej, co czyni go istotnym elementem dziedzictwa kulturowego Cieszyna.