Synagoga w Chmielniku

Synagoga w Chmielniku, zlokalizowana przy ulicy Wspólnej 14, zbudowana w XVIII wieku, stanowi ważny zabytek kultury żydowskiej w Polsce. Jej historia sięga 1630 roku, kiedy to Krzysztof Gołuchowski nadał Żydom przywilej osiedlenia się oraz prowadzenia działalności gospodarczej. W XIX wieku, po pożarze w 1876 roku, synagoga została przebudowana, co wpłynęło na jej wygląd dachu i wnętrza. Podczas II wojny światowej synagoga została zdewastowana przez niemieckich okupantów, a wewnętrzne przestrzenie używane były jako magazyn. Po wojnie obiekt służył jako magazyn zboża, co przyczyniło się do dalszej degradacji. W 2008 roku podjęto decyzję o renowacji synagogi, która teraz pełni funkcję muzeum przedstawiającego życie w polsko-żydowskich miasteczkach (sztetlach). Projekt renowacji, zaprojektowany przez biuro Nizio Design International, odzwierciedla historię Żydów w Chmielniku oraz przedwojenne życie w sztetlach. Budowla składa się z dwóch brył: pierwsza, metalowa i sześcienna, symbolizuje światło - wspólne życie Polaków i Żydów sprzed II wojny, a jej dach pełni funkcję sceny dla wydarzeń kulturalnych. Druga bryła, Dom Cienia, symbolizuje Holokaust. Wnętrze synagogi zawiera również zrekonstruowaną XVIII-wieczną bimę ze szkła, co podkreśla historyczny charakter obiektu. Architektonicznie, synagoga została wzniesiona w klasycznym stylu, z prostokątnym planem i czterospadowym dachem. Główna sala modlitewna, znacznie obniżona w stosunku do terenu, jest przykryta sklepieniem czteropolowym. Oprócz wspaniałych stiukowych dekoracji, zachowały się barokowe elementy architektoniczne, które świadczą o bogatym wyposażeniu synagogi przed wojną. W przeszłości wnętrze miało wiele wartościowych i artystycznych detali, jednak większość z nich zaginęła w trakcie konfliktu. Renowacja synagogi kosztowała około 7 milionów złotych, z czego część funduszy pozyskano z programów regionalnych i krajowych. Od stycznia 2014 roku Ośrodek Edukacyjno-Muzealny „Świętokrzyski Sztetl” pozwala zwiedzającym lepiej zrozumieć historię i tradycje żydowskie w regionie. Dzięki tym inicjatywom synagoga stała się miejscem refleksji nad historią Żydów oraz ich obecnością w Polsce, a także przestrzenią dla kulturalnych wydarzeń współczesnych.