Willa Zaleskich w Sanoku

Willa rodziny Zaleskich, znana jako „Sokole Gniazdo”, znajduje się przy placu św. Jana 1 w Sanoku i została zaprojektowana przez architekta Władysława Beksińskiego oraz Wilhelma Szomka w latach 1896–1910. Budynek nawiązuje architektonicznie do weneckich pałaców, wyróżniając się dwukondygnacyjną, drewnianą loggią z widokiem na rzekę San i Góry Słonne, a jego fasada zdobiona jest figurą Chrystusa oraz ornamentami. Pierwotnie nosił numer 4, a obecnie wpisany jest do gminnego rejestru zabytków Sanoka. Historia willi nierozerwalnie związana jest z rodziną Zaleskich, a zwłaszcza z doktorem Karolem Zaleskim, który osiedlił się w Sanoku na przełomie XIX i XX wieku. Karol Zaleski był lekarzem, działaczem społecznym i popularyzatorem zdrowego stylu życia, a jego potomstwo również przyczyniło się do rozwoju miasta, angażując się w różnorodne działania patriotyczne i edukacyjne. W czasie II wojny światowej willa była miejscem, gdzie odbywało się tajne nauczanie prowadzone przez córkę Zaleskiego, Jadwigę, a w budynku miało siedzibę biuro niemieckiego radcy szkolnego. Rodzina Vetulani, w tym profesorowie, również mieszkała w willi, przyczyniając się do kulturalnego życia Sanoka. W willi wciąż można znaleźć epitafium upamiętniające Karola Zaleskiego oraz tablicę informującą o tajnym nauczaniu. W kulturze masowej willa pojawia się w powieści „Złoty Wilk” Bartłomieja Rychtera, w której występują zarówno dr Zaleski, jak i burmistrzowie Sanoka. Tuż obok willi znajduje się kapliczka św. Jana Nepomucena, historyczny obiekt ufundowany w 1810 roku. Willa Zaleskich pozostaje ważnym elementem dziedzictwa Sanoka, łącząc historię rodziny z architekturą, kulturą i lokalnymi tradycjami.