Zamek w Gołańczy

Zamek w Gołańczy, ruiny z XV wieku, ma bogatą historię sięgającą czasów XIII wieku, kiedy to miejscowość była w posiadaniu rodu Pałuków, a pierwsze murowane budowle zaczęto wznosić z inicjatywy biskupa włocławskiego Macieja. Jego bratanek, Tomisław, kontynuował budowę wieży mieszkalnej typu donżon, charakterystycznej dla średniowiecznych warowni. W XV wieku zamek został rozbudowany o mur obwodowy oraz cylindryczną basztę, a jego późniejsi właściciele, Grudzińscy, dokonali dalszych modernizacji. Zamek miał strategiczne znaczenie, co potwierdzają wydarzenia z potopu szwedzkiego, gdy został zdobyty przez Szwedów, a jego obrońcy ponieśli tragiczną śmierć. Po tych wydarzeniach zamek był wielokrotnie odbudowywany, jednak z czasem popadł w ruinę i został opuszczony w ok. 1830 roku. Historia zamku związana jest też z legendą o Hance, pięknej starościance, która brała udział w obronie warowni i w tragicznych okolicznościach zakończyła życie w jeziorze Smolary. Architektonicznie zamek charakteryzował się murowaną wieżą, którą otaczały drewniane budynki, oraz obronnym systemem fosy. Obecnie ruiny są zabezpieczone, a zamek zyskał na znaczeniu jako obiekt turystyczny, jednocześnie wciąż zachowując tajemniczą atmosferę, związaną z lokalnymi legendami. Warto zwrócić uwagę, że w 2010 roku odkryto masową mogiłę ofiar szwedzkiego najazdu, co podkreśla tragizm wydarzeń sprzed lat. Ruiny zamku, z zachowanymi częściami murów oraz barokową bramą, są dostępne dla turystów i stanowią ciekawy cel wycieczek, łącząc w sobie elementy historii, kultury oraz legend z regionu.