Kościół Świętych Andrzeja Świerada i Benedykta w Tropiu

Kościół parafialny pw. Świętych Pustelników Andrzeja Świerada i Benedykta w Tropiu, datowany na przełom XI/XII wieku, jest jednym z najstarszych kościołów w Małopolsce. Fundowany prawdopodobnie przez Kazimierza Odnowiciela w okolicach 1045 roku, został poświęcony przez św. Stanisława męczennika około 1073 roku. Budynek wzniesiono na miejscu pustelni św. Świerada, mnicha benedyktyńskiego, a z pierwotnej struktury zachowały się jedynie mury prezbiterium i fragmenty nawy. W XV i XVI wieku odbyły się znaczące przebudowy, w tym nadbudowa i przesklepienie. Kościół był przez pewien czas używany przez protestantów, a następnie braci polskich. Architektonicznie jest to budowla orientowana, pierwotnie jednonawowa z wyodrębnionym prezbiterium, wykonana z ciosów piaskowca, z późniejszymi dobudowami takimi jak zakrystia, kaplica oraz kruchta. Wnętrze charakteryzuje się polichromowanym stropem z XVII wieku, który przedstawia Zesłanie Ducha Świętego, będący kopią dzieła Giorgia Vasariego. Konserwatorskie odkrycia ujawniły fragmenty romańskich malowideł, w tym wizerunek św. Stefana, co świadczy o związku kościoła z benedyktyńskim środowiskiem artystycznym. Wnętrze zdobią ołtarze z bogatymi ornamentami oraz epitafia, w tym jednego z fundatorów, Jana Wiernka. Kościół posiada cenne relikwie oraz dziesięciogłosowe organy z 1948 roku. Ciekawostką jest, że w dzwonnicy znajdują się trzy dzwony, a wśród nich dzwon ku czci św. Benedykta i Maria Matka Boska Nieustającej Pomocy. Warto również zauważyć, że pierwotne mury kościoła zachowały części historyczne, co czyni go cennym obiektem dla badań nad architekturą sakralną i dziejami regionu.