Fort główny artyleryjski 47 „Łysa Góra”

Fort 47 Łysa Góra, znajdujący się w okolicach Węgrzc, to jeden z fortów V sektora obronnego Twierdzy Kraków, których budowa rozpoczęła się w 1872 roku, a zakończyła w 1885 roku. Jako jedyny fort artyleryjski w tym kompleksie ma konstrukcję ceglaną, z niewielkimi elementami betonowymi, co czyni go unikalnym obiektem. Fort charakteryzuje się asertywną architekturą, z niesymetrycznym narysem i specyficznym rozmieszczeniem kazamat, a także dwiema poziomymi podwalniami. Jego nietypowa forma i rozwiązania konstrukcyjne świadczą o przełomowym okresie w architekturze fortecznej, w którym stare techniki były zastępowane nowymi. Modernizacja fortu przed I wojną światową obejmowała m.in. wymianę armat, przekształcenie strzelnic oraz dodanie nowych schronów i stanowisk obserwacyjnych, co jednak nie wpłynęło znacząco na potencjał bojowy, pozostającego zmodernizowanym z zestawem 24 dział wałowych. W 1914 roku załoga fortu zmniejszyła się do 436 osób, a uzbrojenie zostało zredukowane, co demaskuje niedostosowanie fortu do nowoczesnych realiów wojennych. Po I wojnie światowej fort był używany jako obiekt koszarowy dla Wojska Polskiego, a w okresie powojennym przeszedł liczne zmiany, w tym dewastacje. W ostatnich latach fort przeszedł w ręce prywatne, będąc adaptowanym na motel, jednak ze względu na jego historyczne wartości niniejsze działania budzą kontrowersje. Fort 47 Łysa Góra jest nie tylko interesującym miejscem w kontekście architektury fortecznej, ale także stanowi ważny element historii obronności Krakowa. Ciekawostką jest złożona historia budowy, która wiązała się z przełomem w fortecznym budownictwie, przypominając o duszy miejsca, które, mimo zahamowań, pozostaje świadkiem dziejów.