Fort GW II „Jaksmanice”

Fort GW II "Jaksmanice" to klasyfikowany fort artyleryjski, będący głównym obiektem Twierdzy Przemyśl, zlokalizowany w pobliżu miejscowości Jaksmanice. Został wzniesiony w latach 90. XIX wieku, nawiązując konstrukcyjnie do Fortu IV "Optyń", lecz różnił się tym, że nie posiadał pancerzy i nie był zaliczany do fortów pancernych. Obiekt przeszedł poważne zniszczenia podczas II oblężenia Twierdzy Przemyśl w 1915 roku, a następnie został częściowo rozebrany w latach 1920-1930. Architektonicznie fort usytuowany jest na wzniesieniu, a jego wydłużony projekt uwzględniał schrony oraz tradytory rozmieszczone na barkach. Zastosowano też betonowe stanowisko dla wieży obserwacyjnej, a w szyi fortu znajdowały się ceglane koszary i schron główny. Obrona fosy była realizowana z kaponier przeciwstokowych, co było typową strategią forteczną tego okresu. Współcześnie fort jest w stanie ruiny, co jest rezultatem działań wojennych oraz późniejszych rozbiórek. W zachowanej części widoczne są pozostałości koszar, schronu głównego i tradytorów, a tereny otaczające fort porasta dzika roślinność, co utrudnia jego eksplorację. Fort GW II "Jaksmanice" jest interesującym przykładem architektury militarnej końca XIX wieku oraz świadectwem złożonych wydarzeń historycznych związanych z Twierdzą Przemyśl. Jego obecny stan zachęca do refleksji nad utraconym dziedzictwem oraz wyzwaniami ochrony takich obiektów dla przyszłych pokoleń.