Fort VIII Twierdzy Toruń

Fort VIII Twierdzy Toruń, znany również jako Fort VIII Kazimierz Wielki, to fort piechoty, który został zbudowany w latach 1888–1890, zlokalizowany przy ul. Bielańskiej 66. Po modernizacji w 1893 roku, fort, pierwotnie nazwany Fort IVb Herzog Albrecht, był uzbrojony w sześć dział oraz trzy pancerne wieżyczki obserwacyjne, a jego załoga liczyła 300 żołnierzy. Fort obejmował także pięć schronów dla piechoty. Po 1920 roku, kiedy Toruń powrócił do Polski, fort został wykorzystany jako koszary, a w 1925 roku stał się stałym miejscem dla 4. punktu lotniczego. W tragicznych okolicznościach września 1939 roku, fort pełnił funkcję punktu oporu w systemie obrony Torunia, a po jego zajęciu przez Niemców przekształcono go w więzienie dla Polaków, gdzie przetrzymywano aresztowanych, w tym członków Batalionu Śmierci za Wolność. Wiele z tych osób zostało zamordowanych w fortecy lub wywiezionych do obozów koncentracyjnych. Wśród więźniów byli m.in. nauczyciel muzyki Zygmunt Moczyński oraz artysta Alojzy Liegmann. Fort był bombardowany przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku, a pod koniec lat 50. podjęto próbę jego wysadzenia. Obecnie obiekt nie ma właściciela i jest systematycznie dewastowany, mimo iż po 2000 roku pojawiły się plany utworzenia tam domu akademickiego dla około 400 osób. Fort VIII upamiętniony jest trzema niemy krzyżami przed wejściem, które przypominają o Polakach uwięzionych i maltretowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Krzyże, będące częścią instalacji artystycznej Alojzego Liegmanna z 1989 roku, są interpretowane jako miecze z pustymi tarczami. Dodatkowo, po zakończeniu wojny powstała Ściana Śmierci, gdzie mieszkańcy Torunia zostawiali znicze, by uczcić pamięć zamordowanych Polaków. Fort VIII, jako zabytek, ma ogromne znaczenie historyczne, odzwierciedlając tragiczne losy Polaków podczas II wojny światowej oraz architektoniczne cechy obiektów fortecznych z końca XIX wieku.