Muzeum w Zelowie – Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich

Muzeum w Zelowie – Ośrodek Dokumentacji Dziejów Braci Czeskich znajduje się w przystosowanym poddaszu kościoła ewangelicko-reformowanego oraz w jego zakrystii, która służy jako archiwum, pracownia archiwalna oraz biblioteka. Muzeum gromadzi i eksponuje obiekty kultury duchowej i materialnej związane z historią Braci Czeskich, kładąc szczególny nacisk na organizację wystaw oraz edukację młodzieży poprzez lekcje muzealne. Na jego czele stał do 2010 roku dyrektor-założyciel ks. Mirosław Jelinek, a obecnie kustoszami są dr Jacek Kriegseisen oraz mgr Dariusz Czwojdrak. Unikalności muzeum dodaje archiwum parafii ewangelicko-reformowanej w Zelowie, które jako jedyne dziewiętnastowieczne archiwum różnowiercze przetrwało II wojnę światową. Zawiera 239 jednostek archiwalnych, w tym 71 ksiąg metrykalnych, co czyni je cennym źródłem do badań genealogicznych. Muzeum dysponuje także zespołem kartuszy trumiennych, odnoszących się do ceremoniału pogrzebowego, z zachowanymi 64 egzemplarzami, gdzie najstarszy pochodzi z 1841 roku. Kartusze, pierwotnie używane do identyfikacji zmarłych, obecnie pełnią funkcję pamiątkową oraz badawczą w genealogii. W muzeum znajduje się także sala lekcyjna z czasów Jana Amosa Komeńskiego, wzbogacona o sprzęty dydaktyczne przekazane z Muzeum Komenského w Przerowie. Stałe wystawy prezentują tematy związane z historią czeskiej reformacji, życiem codziennym w Zelowie oraz wpływem różnych wyznań na społeczność lokalną, w tym katolików, luteranów i Żydów. Muzeum organizuje również okolicznościowe wystawy, dotyczące m.in. jubileuszu Jana Łaskiego. Dodatkową ciekawostką jest patronat byłego prezydenta Republiki Czeskiej Václava Havała nad muzeum. Muzeum jest dostępne dla zwiedzających po uprzednim kontakcie telefonicznym, a wstęp jest bezpłatny.