Monaster św. Onufrego w Jabłecznej

Monaster św. Onufrego w Jabłecznej to stauropigialny męski klasztor prawosławny w Polsce, powstały najpóźniej pod koniec XV wieku. Jego założenie związane jest z legendą o cudownej ikonie św. Onufrego, która miała pojawić się nad Bugiem. Monaster stał się ważnym ośrodkiem kultu prawosławnego, szczególnie na Chełmszczyźnie, dzięki nadaniom ziemskim od lokalnych właścicieli. Po unii brzeskiej zakonnicy z Jabłecznej odmówili przyjęcia jej postanowień, co uczyniło ich istotnym punktem oporu prawosławnych. Monaster przeszedł trudne czasy po rozbiorach Polski, gdy stał się narzędziem rosyjskiej rusyfikacji, ale również ośrodkiem społecznej i edukacyjnej działalności mnichów. W XX wieku, mimo zniszczeń podczas II wojny światowej, klasztor nieprzerwanie funkcjonował, odnotowując różne problemy materialne, aż do znaczącego odrodzenia po 1970 roku pod kierunkiem archimandryty Sawy. Architektonicznie, monaster charakteryzuje się cerkwią św. Onufrego, zbudowaną w latach 1838–1840 na planie krzyża greckiego, wznoszącą jedną centralną kopułę na czterech filarach, z pięknymi freskami i ikonostasem. W kompleksie znajduje się również domowa cerkiew św. Jana Teologa, dzwonnica oraz dwie kaplice, które podkreślają tradycję budownictwa sakralnego. Szczególną uwagę przyciągają ikony, w tym Jabłeczyńska Ikona Matki Bożej oraz ikona św. Onufrego, będące obiektami kultu wśród wiernych, datowane na XII–XIII wiek. Monaster ma bogatą historię, splatającą wątki zarówno duchowe, jak i społeczne, co czyni go ważnym miejscem pielgrzymkowym oraz symbolem prawosławia w Polsce. Ciekawostką jest fakt, że po pożarach, zniszczeniach wojennych i trudnych czasach po II wojnie światowej, klasztor zdołał odbudować swoją działalność, stając się do dziś istotnym ośrodkiem dla społeczności prawosławnej. Status stauropigialny nadany w 1999 roku dodatkowo podkreśla znaczenie monasteru, który działa pod bezpośrednią jurysdykcją metropolity warszawskiego.