Soce

Soce to zabytkowa wieś położona w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, znana z niezwykle dobrze zachowanej drewnianej architektury oraz tradycyjnego układu przestrzennego. Miejscowość zamieszkują autochtoniczni Rusini podlascy, którzy posługują się dialektem zachodniopoleskim. Historia Soc sięga czasów XVI wieku, a pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1560 roku. Wieś powstała w wyniku królewskich regulacji, a jej nazwę przypisuje się niewielkiemu strumyczkowi w okolicy. W XVIII wieku część mieszkańców przeszła na greckokatolicyzm, co miało wpływ na lokalną obrzędowość. W XIX wieku trudności materialne mieszkańców doprowadziły do powstania szkoły, której działalność trwała do 1915 roku. Po I wojnie światowej wieś dotknęła ewakuacja związana z frontem, a po wojnie mieszkańcy stawiali czoła nowym wyzwaniom, w tym religijnym. W okresie międzywojennym powstał ruch sekciarski i rozwijała się wspólnota adwentystyczna. Po II wojnie światowej miały miejsce migracje ludności oraz zmiany administracyjne. Architektonicznie Soce wyróżniają się dwuczęściowym układem wsi szeregowej i bogatą dekoracją snycerską. Zachowały się liczne drewniane budynki mieszkalne i gospodarcze, charakteryzujące się unikalnym stylem. W Socach znajduje się również drewniana kaplica św. Proroka Eliasza oraz krzyże wotywne. Od 2001 roku wprowadza się projekty ochrony dziedzictwa kulturowego, takie jak Kraina Otwartych Okiennic. Turystyka w Socach rozwija się dzięki szlakom kulturowym i agroturystyce. W 2016 roku zainaugurowano Muzeum Wsi Soce, a wieś cieszy się zainteresowaniem podczas licznych wydarzeń kulturalnych, jak warsztaty etnograficzne czy festyny. Co roku obchodzone jest święto patrona wsi, co podkreśla lokalne tradycje. Ciekawostką jest unikalna gwara zachodniopolska, będąca zagrożona wymarciem, co odzwierciedla zmiany społeczne i kulturowe w regionie, a także dążenia do zachowania lokalnej tożsamości w obliczu polonizacji.