Obóz zagłady w Bełżcu

Obóz zagłady w Bełżcu, uruchomiony w marcu 1942 roku, był jednym z pierwszych niemieckich obozów zagłady w Generalnym Gubernatorstwie i działał do czerwca 1943 roku. Stworzony w ramach akcji „Reinhardt”, jego celem była systematyczna eksterminacja Żydów, głównie z gett i obozów w całej Polsce. Architektura obozu obejmowała stacjonarne komory gazowe, które wykorzystywały gazy spalinowe, co czyniło Bełżec swoistym poligonem doświadczalnym dla technik masowego mordu stosowanych następnie w innych obozach, jak Sobibór czy Treblinka. Bełżec był podzielony na dwie strefy: oboz I, gdzie ofiary przyjmowano i wprowadzano do rozbieralni, oraz oboz II, gdzie dokonywano egzekucji. Przy rampie kolejowej istniała rozbieralnia, a strefa eksterminacji miała być kamuflowana drzewami oraz innymi przeszkodami. Z racji brutalnych deportacji, które odbywały się w nieludzkich warunkach, ofiary były całkowicie nieświadome nadchodzącego losu, co potęgowało gorycz i tragizm sytuacji. Od czerwca 1942 roku do grudnia 1942 roku, w wyniku intensywnych transportów, Bełżec stał się miejscem masowego mordu, gdzie zginęło prawdopodobnie 450 tysięcy Żydów oraz niewielka liczba Polaków. W obozie pracowały również zespoły robocze złożone z Żydów, którzy wykonywali zadania związane z uprzątaniem i paleniem zwłok, co pozwalało im na chwilowe odroczenie wyroku śmierci. Po zakończeniu akcji eksterminacyjnej, Niemcy podjęli działania mające na celu zatarcie śladów zbrodni, burząc obozowe budynki i paląc ciała ofiar. W 1963 roku odsłonięto pomnik, lecz przez wiele lat Bełżec pozostawał zapomniany, a jego historia była słabo udokumentowana. Dopiero w latach 90. XX wieku podjęto szersze działania mające na celu upamiętnienie ofiar. Nowe muzeum powstałe w 2004 roku stara się dokumentować historię obozu, natomiast jego architektoniczny projekt nawiązuje do tradycji żydowskiej, redefiniując przestrzeń, by oddać hołd zmarłym i zachować pamięć o ich tragicznych losach. Warto podkreślić, że Bełżec był pierwszym z obozów, który został zlikwidowany, a liczba jego ofiar pozostaje przedmiotem badań historyków, wciąż wywołując emocje i refleksje na temat zbrodni Holokaustu.