Trybunał Główny Koronny w Lublinie

Trybunał Główny Koronny w Lublinie był najwyższym sądem apelacyjnym Korony Królestwa Polskiego dla spraw prawa ziemskiego, utworzonym w 1578 roku na sejmie walnym przez króla Stefana Batorego, który zrezygnował z uprawnień najwyższego sędziego na rzecz stanowego sądu szlacheckiego. Lublin stał się siedzibą Trybunału dla Małopolski, co przyniosło miastu status centrum prawniczego w Rzeczypospolitej szlacheckiej, przyciągając prawników oraz studentów z całego kraju i zagranicy, co zyskało na znaczeniu z powodu upadku ośrodków uniwersyteckich. Trybunał przyczynił się do rozkwitu miasta, co objawiało się wzrostem liczby magnackich pałaców oraz dworków szlacheckich. Obecny gmach Trybunału, zbudowany na Rynku, był pierwotnie drewnianym ratuszem, spalonym w 1389 roku. Po kilku przebudowach, w tym renesansowych i barokowych, na przełomie XVIII wieku nadano mu klasycystyczny wygląd według projektu Dominika Merliniego, architekta Stanisława Augusta Poniatowskiego. Budynek zdobią klasycystyczne pilastry oraz płaskorzeźba z herbami Polski i Litwy, symbolizująca sprawiedliwość. W czasach Stanisława Augusta mieściła się tu pracownia królewskiego malarza Marcello Bacciarellego. Obecnie w gmachu znajduje się Pałac Ślubów oraz Lubelska Trasa Podziemna, a także Muzeum Historii Ratusza i Trybunału Koronnego, które organizuje imprezy kulturalne. Ciekawostką jest legenda o Czarciej Łapie, związana z legendarnym procesem, w którym diabeł miał wydać wyrok sprawiedliwszy od ludzkiego, pozostawiając na stole ślad dłoni. Krzyż Trybunalski sięga do tej historii, a stół z czarcią łapą znajduje się w muzeum na Zamku w Lublinie.