Kolegium Pijarów w Radomiu

Kolegium Pijarów w Radomiu to klasycystyczno-barokowy budynek usytuowany przy Rynku, będący częścią szlaku turystycznego Zabytki Radomia. Historia tego obiektu sięga wiosny 1682 roku, kiedy to pijarzy przybyli do Radomia. Początkowo zajmowali kilka domów w południowej pierzei rynku, a w 1684 roku Marcin Dunin Wąsowicz ufundował drewniany kościół pw. św. Marcina. Inwestycje budowlane trwały do 1756 roku, gdy w miejscu starych zabudowań powstał nowy gmach zaprojektowany przez Antonio Solariego, jednak nie został on do końca zrealizowany. W latach 1818–1820 odbyła się rozbudowa budynku o klasycystyczne północne skrzydło z reprezentacyjną fasadą, a lata 1824–1825 to czas budowy murowanego kościoła pw. św. Jana Kantego, zastępującego dawny, drewniany. Po kasacie zgromadzenia pijarskiego w 1864 roku, w ramach represji za powstanie styczniowe, nastąpiła laicyzacja obiektu – w 1892 roku do budynku dobudowano neoklasycystyczną aulę, a gimnazjum gubernialne funkcjonowało w nim do ewakuacji Rosjan w 1915. W latach 1945–1974 w budynku mieściły się licea, a od 1976 roku obiekt został przekazany Muzeum Okręgowemu. Architektonicznie, Kolegium ma formę wydłużonego prostokąta z siedemnastoosiową fasadą, ozdobioną toskańskim portykiem i pilastrami. We wnętrzach zachowały się niektóre pierwotne elementy, w tym sklepienia piwnic. Ciekawym elementem założenia jest wkomponowanie reliktów średniowiecznych murów obronnych przy ulicy Wałowej. Dawny kościół pw. św. Marcina był jednonawowy, z prezbiterium zwróconym na południe, a obecnie przedzielony stropem, z zachowanym gzymsem koronującym. Obiekt ten łączy w sobie bogatą historię, znaczenie edukacyjne oraz ciekawe rozwiązania architektoniczne, stanowiąc istotny punkt na kulturowej mapie Radomia.