Lipowa

Lipowa to wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, siedziba gminy o tej samej nazwie. Zajmuje powierzchnię 4052 ha, a w 2020 roku liczyła 4812 mieszkańców. Jej nazwa pochodzi od drzewa lipowego (Tilia) i po raz pierwszy była wymieniona w latach 1470-1480 przez Jana Długosza. Historia Lipowej sięga końca XIII wieku. Wieś była związana z rodem Radwanitów i funkcjonowała jako osada rolnicza. Powstał tu pierwszy kościół, który został odnotowany w 1350 roku. Lipowa była świadkiem różnych historycznych wydarzeń, w tym oporu mieszkańców przeciwko niemieckiej okupacji w 1939 roku, co poskutkowało aresztowaniami lokalnych liderów ruchu oporu. Zabytkiem architektonicznym o najwyższej wartości jest kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja z 1896 roku, który jest trzecią budowlą w tym miejscu, po wcześniejszych obiektach, z których najstarszy datuje się na 1350 rok. W kościele znajduje się cenny tryptyk św. Rodziny z około 1540 roku oraz liczne zabytki liturgiczne. Inne ważne obiekty to kaplica w Dolnej Lipowej z XVII wieku oraz zespół szkół. W okresie międzywojennym, lipowski folwark był jednym z czołowych gospodarstw rolnych w Polsce, będąc częścią majątku Habsburgów, którzy wprowadzili nowoczesne metody uprawy. W 1951 roku folwark przeszedł na rzecz Polskiej Akademii Umiejętności, a później Polskiej Akademii Nauk. W Lipowej zachowały się także ślady historycznych zawirowań oraz oporu przeciwko zaborcom, co czyni tę miejscowość ważnym punktem na mapie kulturowej regionu.